Biên soạn: Ban Kỹ Năng
1. Mật thư (secret messages)
- Là một bức thư được viết dưới dạng bí mật. Nhằm giữ kín nội dung mà giữa người gửi và người nhận cần trao đổi.
- Khi sử dụng mật thư ta thường bắt gặp một số từ chuyên môn như:
- Bản văn gốc (bạch văn): nội dung cần truyền đạt.
- Mã hóa: chuyển bạch văn sang dạng mật mã.
- Giải mã: chuyển mật mã sang bạch văn.
- Khóa: dùng để hướng dẫn cách giải mã.
- Mật thư gồm 2 bộ phận chính:
- Bảng mật mã: là những ký tự hoặc hình vẽ, thoạt đầu có vẽ rất khó hiểu. Sau khi nghiên cứu kỹ chìa khóa, ta sẽ tìm ra hướng giải bằng cách đối chiếu những dữ kiện mà chìa khoá đã gợi ý.
- Chìa khóa: là một hình thức gợi ý cho người dịch tìm ra hướng giải mật thư. Chìa khóa có thể là một câu thơ hoặc một ký hiệu nào đó bằng hình vẽ. Ký hiệu của chìa khóa là: O=n
- Sau khi giải mã xong, ta sẽ được một bản văn hoàn chỉnh, ta gọi đó là:
- Bạch văn: là một văn bản hoàn chỉnh, tức là sau khi dịch xong, ta viết ra thành một bức thư bình thường mà ai cũng có thể đọc được.
2. Cách giải mật thư
- Phải hết sức bình tĩnh
- Tự tin nhưng không được chủ quan
- Nghiên cứu khóa giải thật kỹ
- Đặt các giả thiết và lần lượt giải quyết
- Đối với việc giải mật thư trong trò chơi lớn, ta nên sao y bản chính và chia thành nhiều nhóm nhỏ để dịch. Như thế, ta sẽ tận dụng được hết những chất xám trí tuệ ở trong đội. Tránh tình trạng xúm lại, chụm đầu vào tranh dành xem một tờ giấy để rồi kết quả không đi tới đâu, mà dễ làm rách tờ giấy mật thư của chúng ta nữa.
- Cuối cùng, nếu dịch xong, ta viết lại bản bạch văn cho thật rõ ràng, sạch sẽ và đầy đủ ý nghĩa.
3. BẢNG CHỮ CÁI QUỐC TẾ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Kiểu TELEX
- oo = ô
- ee = e
- aa = â
- aw, uw, ow = ă, ư, ơ
- Dấu sắc: S
- Dấu huyền: F
- Dấu nặng: J
- Dấu ngã: X
- Dấu hỏi: R
Kiểu VNI
- O6 = Ô
- E6 = Ê
- U7, O7 = Ư, Ơ
- D9 = Đ
- A8 = Ă
- Dấu sắc: 1
- Dấu huyền: 2
- Dấu nặng: 5
- Dấu ngã: 4
- Dấu hỏi: 3
4. Quốc ngữ điện tín
- Cách đặt dấu mũ: Thay thế trực tiếp.
- Cách đặt dấu thanh: Đặt sau mỗi từ.
Ví dụ: Đội công tác xã hội là anh em
Sẽ được viết là: Ddooij coong tacs xax hooij laf anh em
5. Đọc ngược
Có 2 cách đọc:
- Cách 1: Đọc ngược toàn bộ văn bản
Ví dụ: hcetuh jcoh jiadd -> ddaij hocj hutech = đại học hutech - Cách 2: Đọc ngược từng từng chứ trong văn bản
Ví dụ: wgnout anaht wgnout sia -> tuongw thana tuongw ais = tương thân tương ái
6. Đọc Lái
Trong lúc trò chuyện với nhau, thỉnh thoảng chúng ta vẫn thường hay nói lái để tạo ra những tình huống vui nhộn. Từ đó, ta tạo ra những mật thư bằng cách này.
Ví dụ khi ta nghe người nào đó nói: ”Ngầu lôi tăng kể mẵn cuối khíu chọ” hoặc “Ngaauf looi tawng keer mawnx cuoois khius choj”.
Thoạt đầu, ta cứ tưởng anh ta là người mới học tiếng Hoa. Nhưng khi nghe giải thích rõ mới hiểu, thì ra anh ta muốn nói: “Ngồi lâu tê cẳng muỗi cắn khó chịu.”
7. Bỏ đầu bỏ đuôi
Ta chỉ cần bỏ chữ đầu và chữ cuối câu. Phần còn lại chính là nội dung bản tin.
8. Số thay chữ
Đây là dạng mật thư rất đơn giản. Ta chỉ cần viết ra 26 chữ cái, rồi sau đó, viết ngay dưới vị trí A là số 1, B là số 2… và Z là số 26. Sau đó dịch bình thường bằng cách: Cứ thấy số nào thì điền chữ tương ứng vào bên dưới.
Ví dụ: Cho khóa “Anh đầu vừa mua cho tôi một cây kem”
3, 1, 1, 25, 18-4, 8, 1, 6, 10+2, 1, 19, 11*2, 21, 15, 23, 28/2 AR/
Sẽ được dịch là: Cây nhà lá vườn
9. Chữ thay chữ
Khác với loại mật thư “Số thay chữ” ở trên, loại mật thư “Chữ thay chữ” sẽ thể hiện cho chúng ta thấy một bản tin toàn là những chữ khó hiểu. Từ đó, ta phải giải khóa để hiểu những chữ đó muốn nói gì. Ở đây, ta thử với loại chìa khóa.
“Xê cô mỏ nhọn đang đứng ở bờ sông”
Sqzh – rzvbr – fzhr – szhe – AR
Dịch là: Trai sắc gái tài
Mật thư 2 tầng:
Ví dụ: Y không cần V nữa
14k21 – (18-4)k(14+2)rp – n6e30/2p – 7*2kc – b3m10c – AR
Dịch là: Lá lành đùm lá rách
Dạng 2 tầng giải bắc cầu:
Khóa: Em học lớp 8 nên hiểu nguyên tử lượng oxi.
10. Mật thư chuồng bò, bồ câu
11. Mưa rơi
Khi nhìn thấy loại mật thư này, ta chỉ cần đi theo mũi tên của khóa.
VD: Key :
Dịch: Có công mài sắt có ngày nên kim!!!!
Mật thư hình “ Xoắn ốc ”
Key: Vòng tròn có một cái tâm
Dịch: “Tập trung về đất trại”
Mật thư “Dời chỗ”
Ví dụ: Key: “Sống chết”
TWOHOSIQYPEMENUZBLAKNGJ
Chúc các bạn thực hành tốt !
